Wie stapt naar voren?
Laatst vroeg ik aan een groep Tauwers en medewerkers van Rijkswaterstaat en het ministerie van Infrastructuur en milieu hoe zij vroeger op het schoolplein reageerden als er een conflict dreigde. Een simpele vraag die vaak tot hilarische of ontroerende bekentenissen leidt en een inkijkje geeft in iemands persoonlijkheid.
- Want deze vraag gaat eigenlijk over drie dingen:
1) Zie je wat er om je heen gebeurt? Hoe schat je de situatie in?
2) Voel je je hierbij betrokken en voel je je er verantwoordelijk voor?
3) Heb je de moed en de energie om er wat aan te doen?
Essentie
In essentie draait persoonlijk leiderschap om deze drie eigenschappen: omgevingsbewustzijn, verantwoordelijkheidsgevoel en daadkracht. En ze zijn alledrie even belangrijk. Hoed ons voor de leider die zonder goede analyse van de situatie dadendrang toont door bommen te gooien. Hoed ons voor de mensen die alles altijd helemaal kunnen beschrijven, om vervolgens te zeggen dat een ander (de regering, de overheid, de gemeente, de directie, de organisatie) iets moet doen (Dat is toch zeker niet mijn verantwoordelijkheid?!). En o wee, de mensen die het zien en zich verantwoordelijk voelen, maar niet tot actie kunnen komen: zij gaan steeds meer gebogen door het leven.
De gemiddelde krantenlezer kan elke week wel een verhaal lezen over een organisatie waar alles mis is gegaan en waar kennelijk weinig mensen waren die het zagen, die zich verantwoordelijk voelden en die er iets aan gedaan hebben. Of het nu gaat om een doofpot-, angst- of zwijgcultuur: kennelijk is het voor mensen heel moeilijk om naar voren te stappen. Net zoals vroeger niet alle kinderen durfden in te grijpen bij ruzies of pesterijen op het schoolplein. Waar zijn we bang voor?
Bang voor pijn (misschien krijg ik wel een klap?), bang voor een afgang (misschien zie ik het verkeerd?) , bang voor de afwijzing (hoor ik er dan nog wel bij?). Het lijkt veiliger om weg te kijken en naar een ander te wijzen. Maar het kan leiden tot een cultuur waarin niemand meer zijn nek uit steekt.
Ideale organisatie
Ik heb lang geleden mijn vijf V’s van de ideale organisatie benoemd: vrijheid, verantwoordelijkheid, verantwoording afleggen, vertrouwen en veiligheid. Vrijheid voor de professional die verantwoordelijkheid neemt en verantwoording aflegt. Dit bestaat alleen in een omgeving waar we op elkaar vertrouwen en waar naar voren stappen veilig is. Het is geweldig om aan zo’n cultuur te bouwen en te zien hoeveel ondernemerschap en creativiteit dit losmaakt.
Trouwens, hoe was ik vroeger op het schoolplein? Ik kwam tussenbeide, als vredestichter. Ik zag vaak op tijd, voor de melk overkookte, dat er een gevecht aanstaande was. En haalde de kemphanen met een redelijk argument en een dosis ‘jullie hebben allebei gelijk’ uit elkaar. Meestal lukte dat. En hoe doe ik het nu? Consistent bouwen aan vertrouwen in elkaar. In elkaars kunnen en in commitment. Ruimte geven. Wie stapt er naar voren in die ruimte?
Annemieke Nijhof, CEO Tauw Group