Leidinggevenden hebben ondertiteling nodig
Ik wilde als kind dolgraag operazangeres worden. Vanaf mijn tiende was ik in de ban van My Fair Lady en de Sound of Music en als twaalfjarige zag ik in het theater mijn eerste opera. Ik werd gegrepen door de combinatie van een dramatisch verhaal, prachtige zangstemmen en een orkest. Boven mijn bed hing een poster van Luciano Pavarotti. Ik oefende menig aria. Maar hoe mooi het ook klinkt, als je het verhaal van een opera niet kent, kun je de diepgang van de opera niet bevatten. Ik vond het dan ook een enorme vooruitgang toen in de theaters de boventiteling werd ingevoerd.
Voor leidinggevenden in organisaties geldt eigenlijk hetzelfde. Veel leidinggevenden werken aan een groot en ingrijpend plan. Ze willen een organisatie in beweging brengen, veranderen, de goede kant op leiden. Ze zijn overtuigd van de urgentie, zien de kansen, weten welke kant het op moet en vertalen dit in hun dagelijks handelen naar beslissingen. Maar snappen onze medewerkers wat we doen?
Mensen kunnen geen motieven voelen. Mensen kunnen geen gedachten lezen. Uiteindelijk zien mensen ons gedrag. En dit gedrag wordt geïnterpreteerd.
Kracht van de professional
Een simpel voorbeeld. Je komt als leidinggevende binnen in een organisatie. Jouw voorganger hield de touwtjes strak in handen. En was een perfecte EHBO-medewerker: eerste hulp bij ongemakken. Jij ziet dat dit heeft geleid tot weinig zelfredzaamheid. Onzekerheid en gemakzucht bij de medewerkers. De baas wist het immers beter of ving alles wel op. Jij gelooft in de kracht van de professional en wilt dat medewerkers steun zoeken bij elkaar. Als een medewerker bij jou komt met een probleem neem je het niet van hem of haar over, maar stel je vragen en stimuleer je de medewerker om het zelf, met collega’s uit te zoeken.
En de medewerker? Die heeft geleerd om met vragen naar de baas te gaan. Maar de nieuwe baas geeft niet thuis. De medewerker voelt zich niet meer geholpen en vraagt zich af: wat heb ik aan deze baas?
Gebrek aan gesprek
Veel misverstanden en teleurstellingen ontstaan door gebrek aan gesprek. Door niet-uitgesproken verwachtingen. Leidinggevenden denken vaak dat wel duidelijk is waarom ze de dingen doen die ze doen. Maar dat is de grootste misvatting. Medewerkers missen het zicht van de leidinggevende. Medewerkers missen de context en de informatie van de leidinggevenden.
Daarom bepleit ik permanente ondertiteling. Leidinggevenden moeten zichzelf aanleren om bij hun interventies steeds te vertellen waar ze mee bezig zijn, waarom ze dingen veranderen, wat ze beogen te bereiken en hoe hun gedrag daar aan bij gaat dragen. Net als bij een opera moet het verhaal bekend zijn. Dan kan iedereen meegenieten van de mooie stemmen van de leiding en het koor en het orkest van de organisatie. Samen komt dan de sensatie van de opera tot stand.
Annemieke Nijhof